Vroeg in de ochtend van 6 augustus 1945 werd een atoombom op de stad Hiroshima gegooid. Onlangs zag ik in een boekwinkel een boek met als opschrift: Het beste journalistieke werk van de twintigste eeuw. Het was het boek Hiroshima van John Hershey en ik heb het gelezen.

In het boek beschrijft John Hershey, een Amerikaans journalist, de gevolgen van de atoombom voor zes overlevenden. Al wist ik natuurlijk van de atoombom af, ik heb me nooit gerealiseerd hoe deze Hibakusha, zoals de overlevenden worden genoemd, de ontploffing en de gevolgen daarvan hebben beleefd. In het boek is het alsof je over hun schouder meekijkt.

Eerst wordt verteld hoe ze die fatale dag opstaan. Zoals zo vaak gaat die dag alweer het luchtalarm en besteden ze er weinig aandacht aan. Dan wordt het sein veilig gegeven en lijkt er niets aan de hand. In de lucht is maar een enkel vliegtuigje te zien, dat, zoals zo vaak, voor een Amerikaans verkenningsvliegtuig wordt gehouden. Dan gebeurt het ineens.. een oogverblindende flits (bijna niemand weet iets over het geluid van de ontploffing te melden, alleen het intens heldere licht) gevolgd door een enorme drukgolf die letterlijk alles en iedereen omver blaast. De mensen weten niet goed wat er is gebeurd. Ze denken dat er lokaal een bom op hun huis gevallen. De overlevenden lopen de straat op en zien overal om hen heen alle huizen en gebouwen in puin liggen. Na verloop van tijd komen mensen uit de stad, uit de richting van het epicentrum. Ze zijn half tot helemaal verbrand. Ze sterven. Er ontstaat een grote brand. Uit de puinhopen klinken de hulpkreten van mensen die bedolven zijn, maar velen kunnen niet geholpen worden en komen om in het vuur.

Een van de overlevenden uit het boek loopt in de richting van het epicentrum en doet er alles aan om mensen te helpen. Maar veel mensen kunnen helemaal niet meer  geholpen worden. Ze zijn te zwak en te verbrand. Sommige mensen vluchten vanwege het vuur de rivier in, maar verdrinken zodra het vloed wordt. Veel overlevenden voelen zich misselijk, moeten veel overgeven. Soms valt hun haar uit. Soms sterven ze ineens, terwijl er niets of weinig aan de hand leek.

Niemand weet in het begin wat er nu precies is gebeurd. Er worden allerlei theorieën bedacht om de grote verwoesting en brand te verklaren. De Amerikanen hebben misschien wel magnesiumpoeder over de stad uitgestrooid en dat in brand gestoken. Of het was misschien een soort grote bom die uit allerlei kleinere bommen bestaat. Niemand, behalve enkele Japanse wetenschappers, weet nog iets van atoomsplitsing en de gevolgen van blootstelling aan straling. Later blijkt dat de bom bij de ontploffing al meteen zo’n 78000 mensen direct doodde. Ten gevolge van verbranding en straling sterven binnen een jaar nog eens ongeveer hetzelfde aantal mensen.

Als het ergste voorbij is, weet nog niemand eigenlijk wat er werkelijk is gebeurd en zeker niet wat de gevolgen zullen zijn. Overlevenden zijn vaak moe en ziek. Brandwonden veranderen in een soort rubberachtige littekens, die ze keloiden noemen. Binnen een paar jaar wordt duidelijk dat leukemie wel erg vaak voorkomt onder hibakusha’s.

In tegenstelling tot toen, weten we nu wel wat stralingsziekte is. Dat is dankzij de afschuwelijke gevolgen van de atoombomontploffingen boven Hiroshima en Nagasaki. Vrijwel alle hibakusha’s kampten de rest van hun leven met pijn en vermoeidheid, waardoor ze vaak niet meer goed konden werken in de maatschappij of functioneren op sociaal gebied. Altijd was er de angst voor ernstigere gevolgen zoals leukemie.

In mijn vorige blog schreef ik over twee kinderen die slachtoffer werden van oorlog.  De atoombom maakte natuurlijk ook vele onschuldige kinderen slachtoffer van oorlog. Sadako Sasaki was een meisje van 2 jaar oud toen op 1.5 kilometer afstand bij haar vandaan de atoombom ontplofte. Tien jaar later stierf ze, na een tevergeefse poging om haar ongeluk af te wenden (door het vouwen van meer dan 1000 origami kraanvogels), aan leukemie. Als symbool voor de verschrikkingen van de atoombom is in Seattle en in Hiroshima een beeldje voor haar opgericht waarop staat: Dit is onze Schreeuw. Dit is ons Gebed. Vrede op Aarde.